جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ولایت به معنای قرب، حقیقتی است که هم بر خدا و هم بر انسان کامل، اطلاق می‌شود.ملاصدرا با کمک مبانی وجود شناختی، اثبات می‌کند که ولی علت وجود عالم در قوس نزول و واسطه‌ی فیض از جانب خدای متعال می‌باشد؛ وی هم چنین بر اساس مبانی انسان شناختی، ولی را علت غایی، مقصود آفرینش و مایه‌ی دوام و بقای موجودات معرفی می‌نماید.هر انسانی در طی قوس صعود، نوع منحصر به فردی می‌گردد که متناسب با آن نوع، در مرتبه ای از مراتب ولایت قرار می‌گیرد؛ ولی با به کمال رساندن قوه‌ی نظری و عملی خویش، صاحب مقام کن، قادر به تصرف در کائنات و فانی در ذات الهی ‌می‌شود.امامت بالاترین مرتبه از مراتب ولایت و آخرین مقامی است که انسان کامل به آن نائل می‌گردد. ملاصدرا ولایت را به عامه و خاصه و نیز تکوینی وتشریعی تقسیم می‌کند. ولایت خاصه خود به دو نوع عطایی و کسبی تقسیم شده که صاحب ولایت خاصه و عطایی به فناء ذاتی، صفتی و فعلی در خداوند رسیده و مقامش کامل‌تر و بالاتر از صاحب ولایت کسبی است.به نظر ملاصدرا نبوت از مراتب ولایت و دارای ظاهر و باطن است

چکیده: حکمت در لغت، به چند معنی و از آن جمله علم آمده است و حکیم، عالم و صاحب حکمت است، و اتقان دراطلاق می گردد. « محکم » امور دارد، و همچنین در مفهوم حکمت بر هر چیز نفوذ ناپذیری، صفتاست به معنای « ا?حکام » از مصدر « حکمت » ، دانشمندان در معنای این کلمه، بیست و نه قول دارندکه در اصلاستواری درعلم و گفتار و کردار و یا علم شریعت، عقل، علم و یا همهی اینها می باشد و یا حکمت آن چیزی است کهانسان را از انجام کار قبیح دور میکند و یا به این دلیل حکمت نامیده شده است که مانع جهل و یا امور ناشایست دیگراست.کلمهی حکمت 20 مرتبه و در 19 آیهی قرآن بکار رفته است. در تفاسیر آیاتی که سخن از حکمت گفتهاند حکمتبه معنای محکم و درست و یا کلام و امری که مطابق با واقع و حق باشد، است و در روایات آمده است که حکمت بهمعنای فهم، عقل، شناخت رهبر الهی عصر، روشنی راه و عدول نکردن از مرتبهی انسانیت و... میباشد.سفاهت که معنای چندی دارد و از آن جمله ضد حلم بودن و به معنای جهل است و اصل آن خفت میباشد، وسفاهت یعنی زشتخویی، و در اصل، سبکمغزی و جهالت و خفت عقل میباشد، و سفیه به معنی نادان، ضعیف، أحمق ویا کسی را گویند که نسبت به احکام دینی جاهل باشد، و همچنین سفیه کسی است که اموالش را در راه غیر صحیح بهکار میگیرد. و آن فردی است که توأم با تزلزل و اضطراب فکری است، و از آنجا که متمکن از حفظ قوه غضبیه نیستجاهل، سبک مغز و خفیف العقل است سفیه میباشد و مفهوم سفاهت در 10 آیه و 11 بار در قرآن کریم بکار رفته است.در روایات هم مقولهی سفاهت به معنای سبکسری است و اموری همچون شراب خواری و خوی پستی و زورگویی به فردپایین دست و منازعه و جدال کردن با فرد هم مرتبهی خود و خواری در برابر بالا دست خود، همه مصادیق سفاهت است.

این تحقیق به هدف تبیین اعتبارسنجی حدیث در امور عقیدتی، بیان نقش حدیث در تأسیس، شکل‌گیری و تکمیل کلام امامیه تا پیدایش ماتریدیه به روش توصیفی- تبیینی تدوین شده است. با پژوهش در نصوص وارد از پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) به دست می‌آید که سنگ‌بنای مسائل کلامی امامیه در زمان ایشان نهاده شد و حضرت در کنار ابلاغ وحی به تبیین مسائل اعتقادی می پرداختند. بعد از رحلت ایشان با توجه به گسترش اسلام، مسائل کلامی متعددی در زمینه های توحید، عدل، امامت و ... پدید آمد. معصومین (علیهم‌السلام) و شاگردان آن‌ها در دو دوره شکل گیری و تکمیل کلام امامیه به تبیین، توجیه و دفاع از تعالیم دینی از طریق آموزش، بیان عقیده صحیح، پاسخ‌گویی به سوال ها و شبهات به صورت فردی و جمعی، پیش بینی برخی بحران‌های اعتقادی و مواجهه به موقع با آن ها پرداختند. معصومین‌(علیهم‌السلام) با معرفی عقل به عنوان حجت باطنی به تبیین معارف دینی پرداختند و روش استدلال در آن‌ مسائل را آموزش دادند. البته در برخی مسائل مانند نام و تعداد ائمه، رجعت، مباحث مربوط به توحید و معاد چاره ای جز بهره جویی از نص وجود ندارد. بهره‌‌جویی از نصوص برای اثبات امور عقیدتی نیز در عصر غیبت ائمه (علیهم السلام) جز در موارد یقینی روا نیست.

از ملکوت که به نوعی از مصادیق عالم غیب به شمار می‌رود، در چهار آیه از قرآن به صراحت یاد شده است و در روایات اسلامی به صورت تأویلی توضیحات بیشتری پیرامون عالم ملکوت یافت می‌شود. دستیابی به معارفی پیرامون حقیقت ملکوت آسمان‌ها و زمین و توجه به آثار معرفتی و کرداری آن با تکیه بر قرآن و حدیث اساس این پژوهش قرار گرفته است. در این نوشتار نخست آیات قرآنی مربوط به ملکوت با تکیه به بیانات روش‌مند مفسرین،مورد بررسی قرار گرفته و به همراه آن به استخراج نظریات دانشمندان اسلامی پرداخته شده است و بر پایه آیات و روایات، پیگیر این موارد می‌شویم که عالم ملکوت چیست و تا چه میزان می‌توان پرده از حقایق مربوط به عالم ملکوت برداشت؟ توجه و دقت در این موضوع که همه چیز در آسمان‌ها و زمین فراتر از حالت ظاهری‌اش، ملکوتی نیز دارد و قدرت و سلطنت و توانمندی خداوند بر هستی در عین تدبیر شایسته می‌تواند مرتبه بالاتری از یقین را در پیش روی چشم ما بگشاید و تأویلاتی همچون ولایت اهل‌بیت(ع) از حقیقت ملکوت آسمان‌ها و زمین برایمان برملا سازد، همه از نتایجی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.

دراین پایان نامه با عنوان (وجوه تناسب لفظ ومعنا در ثلث آخر قرآن از دیدگاه علم معانی) سعی بر آن شده است که اهمیت ایجاز واطناب در جای مناسب خود بیان شود واز میانشواهد قرآنی برگزیده، موارد غیر تکراری ، تا آنجا که مقدور باشد و موجب افزایش حجم بی رویه پایان نامه نگردد به شکل مبسوط ومطلوب شرح وتحلیل شود ، و در مواردی که نیاز به بسط کلام نبوده ، به اشاره ای مختصر اکتفا گردد. آنچه به عنوان نتیجه می توان ذکر کرد این است که اکثر آیات قرآن ، در ده جزء آخر ، از موارد ایجاز و مساوات محسوب می شوند ، اما این بدان معنا نیست که هیچ نمونه ای از شواهد اطناب در این بخش از کتاب شریف وجود نداشته باشد به طوری که تقریبا می توان ادعا کرد بیشترزیر شاخه های اطناب نیز در ثلث آخر قرآن ملاحظه می گردند اما برخی از موضوعات اطناب، هیچ نمونه ای در این اجزاء قرآنی ندارند یا دارای نمونه های اندک می باشند ، مانند استقصاء .

فحشاء و مصادیق آن از پلید ترین و زشت ترین گناهان است و از عوامل مهم فساد اخلاقی و تباهی اجتماع و از هم پاشیدگی نظام خانه و خانواده است به همین علت در تمامی ادیان و حتی در اکثر اقوام و ملل برای مرتکبان فحشاء مجازات تعیین کرده اند . مجازات در دوره جاهلیت برای زانی تبعید از محل سکونت و برای زانیه زندان در منزل بود.کیفر در عهدین برای زنا کار قتل وبرای زانیه سنگسار بود. قرآن کریم در آیات مکی برای مرتکبان اعمال منافی عفت عذاب اخروی و در آیات مدنی عذاب دنیوی معیین کرده است،مفهوم واژه فحشاء ، فاحشه معنای آن مطلق زشتی است که طواف برهنه حول خانه خدا ، زنای آشکار و پنهان ، ازدواج فرزندان با همسران پدران ، ازدواج با دو خواهر در یک زمان ، لواط و مساحقه از مصادیق بارز آن هستند .

بى‏شک، قرآن کریم افزون بر اینکه یک کتاب مقدس دینى است که برای رهنمون آدمى به سعادت دنیا و آخرت آمده‌، یک شاهکار ادبى نیز هست که ضمن برخوردارى از فصیح‏ترین و بلیغ‏ترین اسلوب‌هاى بیانى عصر خود، آنها را به کمال رسانیده است. روشن است که فهم قرآن کریم و به عبارت دیگر فهم صحیح قرآن در گرو آشنایى بهتر و بیشتر با اسلوب‎هاى ادبى رایج در عصر نزول است. در این پژوهش که با هدف بررسی صور بیان در جزء دوم قرآن و دریافتن غرض بیانی و تأثیر آن در ترجمه انجام شده است، با روش توصیفی _ تحلیلی دریافته شده است که تمام مباحث علم بیان اعم از تشبیه، استعاره، مجاز مرسل، مجاز عقلی و کنایه با انواع آنها در آیات جزء دوم همچون سایر سایر بخش‌های قرآن به کار رفته است، از این رو در ترجمه‎ی آیات، برای رعایت نقش آنها در زیبایی کلام، باید ترجمه‎ای را ارئه کرد که تا جایی که ممکن است ارکان اصلی این صور بیانی به طور وضوح در ترجمه خودنمایی نکند. لازم است در ترجمه این تصاویر بیانی گاه از ترکیب وصفی و گاه اضافی یا عباراتی که گویای غرض بیانی است، استفاده و گاه توضیح یا توضیحات کوتاهی در خلال ترجمه ذکر شود تا مراد و مقصود خداوند در کاربرد این تصویرها بر مخاطب آشکارگردد.

موضوع تقیه در حدیث شیعه و به تبع آن در فقه، جایگاه والا و حساسی دارد. شناخت احادیث مشمول تقیه یا مجعول از جمله وظایف عالمان دینی و محدثان است لذا در این تحقیق با عنایت به این مقدمه می توان گفت که عنصر تقیه اصلی اسلامی و قرآنی است که همواره به عنوان یک ابزار و تاکتیک دفاعی در شرایط بحرانی و حساس مورد بهره برداری امامان معصوم (ع) قرار گرفته است و تأثیرات متفاوتی بر حدیث شیعه گذارده و در کنار دستیابی به بسیاری از اهداف و آرمان های اهل بیت و خنثی نمودن توطئه های دشمنان آثار منفی و ابهاماتی نیز بر نهضت فرهنگی و سیاسی ائمه (ع) وارد نموده است. در واقع بازشناسی و علل و نتایج صدور حدیث در شرایط تقیه از مهم ترین مسائل مورد توجه در این تحقیق می باشد.بحث از تقیه و بررسی تأثیر مثبت و منفی آن بر حدیث شیعه ، خود ناشی از وجود تقیه در تاریخ سیاسی شیعه و زندگی شیعیان در شرایط خفقان می باشد و شیعیان به جهت حفظ موجودیت و مواریث علمی خود و پاسداری از کیان اسلام، در قرون متمادی از این اصل استفاده کرده اند.

چکیده:شهادت به معنای جانبازی در راه خدا و ایثار به معنای خودگذشتگی دو شاخصه‌ی مهم در دین اسلام هستند. تبیین و شناسایی فرهنگ ایثار و شهادت از مکانیزم‌های دفاعی اسلام برای تسلیح جامعه در برابر هجوم فرهنگ غیر خودی است، ایثار‌گری و شهادت‌طلبی نقش بسزایی در حفظ دین، ارزش‌های آن و استقلال کشور ایفا می‌کند به طوری که احیا، تثبیت و تحقق گسترش فرهنگ ایثار و شهادت لازمه‌ی لاینفک زنده بودن دین اسلام است و به همین جهت در بسیاری از آیات و روایات به این امر مهم پرداخته شده است از این رو پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از تبیین موضوعات بر اساس مفاهیم قرآنی و احادیث با فن کتابخانه‌ای انجام گرفته تلاش کرده است که با شناخت صحیح از شهادت و ایثار، مبانی و موانع گسترش فرهنگ ایثار و شهادت و آثار این گسترش فرهنگی را با تأمل و تتبع در آموزه‌های اسلامی مورد بررسی و تبیین نماید. آنچه که پیرامون این مسئله در آموزه‌های وحیانی دین اسلام آمده است گویای این است که عواملی همچون ایمان به‌خدا، توحید، جهاد با انگیزه الهی، یاد مرگ، عشق به‌خدا، ادای پیمان مومنان، پاسداشت فرهنگ عاشورا، تبلیغات، زدودن روح نفاق و ... باعث گسترش فرهنگ ایثار و شهادت است که آثاری مانند تقویت ایمان، عبودیت، تقویت قدرت دفاعی جامعه، تضمین عزت، احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر و ... را به دنبال دارد از سوی دیگر موانعی همچون عدم ایمان به خدا، دنیاگرایی، وسوسه‌های شیطانی، عُجب، تکبر، تهاجم فرهنگی، فقر، بی‌نیازی و ... باعث عدم گسترش فرهنگ شهید و شهادت می‌شود.

چکیده: پیوند ناگسستنی قرآن و سنّت و نقش بی‌بدیل پیامبر اکرم (ص) و عترت ایشان در دستیابی به فهم معارف قرآن، شناخت احادیث معصومین (ع) را امری ضروری می‌سازد. در این راستا کتاب نهج‌الفصاحه یکی از مجموعه‌های روایی عصر حاضر است که با گردآوری بخشی از میراث عظیم نبوی در قالب روایات و کلمات قصار حضرت رسول اکرم (ص)، از اهمیّت بسزایی برخوردار است. این مجموعه که به همّت مرحوم ابوالقاسم پاینده گردآوری و تدوین شده، مشتمل بر 3227 حدیث و 16 خطبه از پیامبر (ص) است. مولف این کتاب، با تکیه بر منابع متقدم و متأخر از کتب روایی اهل سنّت و شیعه به گردآوری این احادیث پرداخته؛ لکن تلاش وی بیشتر به جمع‌آوری آن‌ها معطوف گشته و جنبه‌های دیگر از جمله توجه به اسناد روایات و ذکر آن‌ها مغفول واقع شده است. پایان ‌نامه‌ی حاضر ضمن تبیین واژگان غریب برخی احادیث، به تطابق و مقابله‌ی روایات منتخب با منابع اصلی و مآخذ متقدم و بیان شباهت‌ها و اختلافات این متون پرداخته است. هم چنین اعتبار و صحّت استناد این احادیث به پیامبر اکرم (ص)، با استخراج و بررسی اسناد و طرق این روایات، مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، متن بسیاری از این احادیث که غالباً با مضمون اخلاق و مباحث تربیتی نقل شده‌اند، در منابع دست اول و معتبر روایی اهل سنّت مشاهده می‌شود؛ لکن منبع اساسی استخراج این روایات، دو کتاب «الجامع الصغیر» جلال‌الدین سیوطی و «کنزالعمّال» متقی هندی است. در اکثر موارد روایات تقطیع شده و این امر سبب تکرار احادیث کتاب گشته است. در بین روایات منتخب، احادیث مرفوع، موقوف، مرسل، حسن، صحیح و ضعیف نیز دیده می‌شود. در صحّت برخی از احادیث به دلیل تفاوت دیدگاه‌های رجال شناسان اختلاف‌نظر وجود دارد. هم چنین برای برخی از احادیث سندی یافت نگردید.